Uniwersytet Trzeciego Wieku w Świętochłowicach

W środę 24.04.2019 r. wykład pt.„Zespół Aspergera – geniusz czy dziwak?” przedstawiła pani dr n. med Katarzyna Wojaczyńska-Stanek, neurolog dziecięcy, pediatra.

Od nich się zaczęło.

Artykuł Leo Kannera (amerykański twórca psychiatrii dziecięcej) z 1943 roku  wraz z niezależnie napisaną publikacją Hansa Aspergera (austriacki lekarz pediatra, psychiatra) z 1944 r. zapoczątkowały badania nad autyzmem dziecięcym (wyrażał się o swoich pacjentach „mali profesorowie”).

Po raz pierwszy terminu Asperger’s Syndrome  użyła w 1981 r. Lorna Wing.Obecnie w Polsce używa się terminu Zespół Aspergera, na świecie nie.

Badania  przeprowadzone p;rzez szwedzkich naukowców (Christopher Gillberg) w Goteborgu w 1993 r.
wykazały że 3,6/1000 dzieci w wieku 7-16 lat (u chłopców cztery razy częściej) spełnia kryteria zespołu Aspergera.

Zespół Aspergera – kryteria diagnostyczne wg DSM-IV

1. Jakościowe upośledzenie interakcji społecznych (przynajmniej

2 z 4) :

1 – trudności w nawiązywaniu kontaktów niewerbalnych

2 – brak zdolności nawiązywania kontaktu z rówieśnikami

3 – brak potrzeby wspólnej zabawy z innymi posiadania wspólnych zainteresowań lub osiągnięć

4 – brak społecznej lub emocjonalnej wzajemności (empatii).

1. Ograniczone, stereotypowe wzorce zachowań zainteresowań i aktywności (przynajmniej 1 z 4):

1 – całkowite zaabsorbowanie jednym (kilkoma) wzorami zainteresowań, które są anormalne pod względem intensywności i stopnia skupienia

2- sztywne powtarzanie  niefunkcjonalnych działań rutynowych lub rytuałów

3- stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie lub wykręcanie rąk)

4- trwałe zainteresowanie elementami przedmiotów (np. kołami pojazdów, klamkami drzwi).

1. Zaburzenie powoduje istotne upośledzenie funkcjonowania w życiu społecznym lub zawodowym.
2. Brak opóźnienia w rozwoju mowy, funkcji poznawczych, umiejętności praktycznych oraz zainteresowania otoczeniem
3. wykluczone rozpoznanie innego zaburzenia rozwojowego lub schizofrenii.

Zespół Aspergera –  wg klasyfikacji ICD 10 (obowiązuje w Polsce od 1996 r.), kryteria są następujące:

A brak opóźnienia w rozwoju mowy i funkcji poznawczych

1 – wymawianie pojedynczych słów przed ukończeniem 2 roku życia,

komunikacja zdaniami przed ukończeniem 3 roku życia

2- istnienie umiejętności praktycznych oraz zainteresowania otoczeniem odpowiadające normom rozwojowym
w 3 pierwszych latach życia

3 – szczególne umiejętności (nadmierna fascynacja)

1. Przynajmniej 2 z poniższych trudności:

1- zaburzony kontakt wzrokowy, mimika, postawa ciała, gestykulacja

2 – trudności we właściwych relacjach z rówieśnikami

3 – brak empatii, nieadekwatne reakcje na sytuacje społeczne

4 – brak potrzeby zabawy z innymi, posiadania wspólnych zainteresowań lub osiągnięć.

1. Chociaż 1 z poniższych zachowań

1- stereotypowe i ścisłe zainteresowania, powtarzanie rytuałów i niepraktycznych czynności

2- powtarzające się ruchy (trzepotanie rękami lub palcami, ruchy całego ciała)

3 – zafascynowanie częściami przedmiotów lub elementami materiałów(kolor, faktura,dźwięk).

1. Wykluczenie innych zaburzeń rozwojowych.

Najczęściej wymienia się zespół 6 głównych kryteriów diagnostycznych Gillbergów z 1989 r.obejmujących aspekty, które nie zostały wymienione w klasyfikacjach w.w.

1- zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub brak chęci pracy w grupie

2 – zaburzenia mowy i języka(perfekcyjny język ekspresyjny, sztywna i pedantyczna mowa, brak rozumienia znaczeń przenośnych i ukrytych

3 – zawężone, specjalistyczne zainteresowania

4 – zachowania powtarzalne, rutynowe, niezmienne

5 – trudności w komunikacji niewerbalnej (ograniczone gesty, skąpa ekspresja twarzy, dystans fizyczny,
kłopoty z kontaktem wzrokowym

6 – niezdarność ruchowa (nie zawsze).

Kryteria te pomagają odróżnić ZA od zaburzeń osobowości czy emocji. Może się zdarzyć, że osoba spełniająca warunki DSM-IV czy ICD 10 nie spełni kryteriów Gillbergów, zwłaszcza pod względem zaburzeń w rozwoju języka
(co najmniej 3 z wymienionych są konieczne do potwierdzenia diagnozy ZA).

Objawy

Różne nasilenie od niepełnosprawnego poprzez dziwaka do geniusza

Najbardziej typowe objawy występują w młodym wieku,później mogą się zmieniać, zanikać często zaciemniając obraz zaburzenia.

Kryteria autyzmu i ZA są nieostre i w indywidualnych przypadkach może być bardzo trudno określić z jakim zaburzeniem mamy do czynienia.

Najbardziej typowe to np.

-„ślepota umysłu” – konwenanse nie istnieją

– kolekcjonerstwo

– nieumiejętność planowania czasu

– problem ze zrozumieniem mowy ASD

– niepełnosprawność intelektualna – 60%

– ADHD – 50%

– zaburzenia lękowe 30-50%

– chód na palcach

– zmniejszenie objętości ciała migdałowatego

– obniżenie poziomu melatoniny .

Dziecko z ZA ma duże trudności w nauczeniu się jazdy na rowerze.

Każdy chory z ZA jest dziwakiem, nie każdy dziwak ma zespół Aspergera.

Tu pani dr Katarzyna Wojaczyńska-Stanek pokazała bardzo wiele postaci (np Bill Gates, Albert Einstein,
Leonardo da Vinci, itd), które miały ZA. Prowadząca przedstawiła równanie A.Einsteina obrazujące osiągnięcie sukcesu.

a = x + y + z

gdzie a to miara sukcesu, x- to praca, y- to rozrywka, z – to trzymanie języka za zębami.

Obecnie w nowej klasyfikacji ICD 11 zespół Aspergera ma zniknąć

(w wysokofunkcyjnym autyzmie). Stwarzać to będzie wiele trudności lekarzom i pacjentom. Neurolodzy dziecięcy protestują ale są w mniejszości. Dopóki nowa klasyfikacja nie jest przetłumaczona na język polski wszystko „idzie”
po staremu.

Na koniec prowadząca zaleciła lektury dla zainteresowanych omawianymi zagadnieniami.

Niestety zapamiętałem tylko nazwisko Camilla Lacberg (Super Charlie).

Wszyscy z zainteresowaniem wysłuchali bardzo komunikatywnego wykładu pani dr Katarzyny Wojaczyńskiej-Stanek
i sądzę, że chcieliby wysłuchać następnego wykładu.

Opracował: Henryk Duda

W środę 10.04.2019 r. zajęcia pt.„Protokół dyplomatyczny, a życie codzienne. Warsztaty” prowadziła pani Halina Bieda, dyrektor Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach. Pani Halina Bieda jest również radną sejmiku województwa śląskiego.

Prowadząca zajęcia rozdała słuchaczom testy i poprosiła o dobranie się w dwuosobowe zespoły.

Po ukończeniu testu pani dyrektor podała prawidłowe odpowiedzi. Okazało się, że najlepszy wynik 36 prawidłowych odpowiedzi na 40 możliwych, udzielił zespół w składzie:

pani Krystyna Adamska

pani Urszula Hajduk. Gratulacje!

Najwięcej kłopotów słuchaczom sprawiały pytania ze skrótami szczególnie angielskimi.

Dla przypomnienia

Pytanie 21. Określenie „black tie”(czarny krawat” na zaproszeniu oznacza konieczność ubrania smokingu dla mężczyzny, sukienki dla kobiety.

Pytanie 33. Jak należy się ubrać na przyjęcie określone „white tie” (biały krawat)- mężczyzna we fraku, kobieta w długiej sukni.

Pytanie 39. Określenie „overdressed” („nadubrany”) opisuje np. założenie fraka na piknik.

Pytanie 40. Skrót na wizytówce „p.f. ” oznacza pour feliciter (by złożyć życzenia- gratulacje)

p.c. – pour condoleances (by złożyć kondolencje)

p.p. – pour presentation (by przedstawić się).

Pytanie 22. „s.t.” na zaproszeniu oznacza, sine tempore- wymagana jest bezwzględna punktualność

c.t. cum tempore- oznacza, że można się spóźnić (ale maksymalnie o kwadrans).

Pytanie 11. Napis na zaproszeniu R.S.V.P. oznacza (respondes s’il vous plait) prośbę o potwierdzenie przybycia (wymaga obowiązkowej odpowiedzi niezależnie od tego czy zaproszenie zostanie przyjęte, czy odrzucone).

Jeżeli pojawi się dopisek „Regrets only” to oznacza bezwzględną informację w przypadku odrzucenia zaproszenia. Brak odpowiedzi organizator rozumie jako przyjęcie zaproszenia i spodziewa się, że osoba zapraszana na pewno się pojawi na wydarzeniu.

Następnie pani dyrektor Halina Bieda poinformowała słuchaczy o kilku wydarzeniach organizowanych w maju przez muzeum.

02.05.2019r. „Świętochłowice biało-czerwoną pisane” (układanie flagi państwowej godz. 12:00, a o godz. 12:30 koncert Orkiestry Wojskowej z Bytomia.

03.05.2019 r. godz. 13:00 Otwarcie wystawy „90 rocznica wizyty Prezydenta RP Ignacego Mościckiego w Świętochłowicach”

08.05.2019 r. godz.11:00 Konferencja naukowa „Kościół katolicki a Powstania Śląskie i plebiscyt”.

Słuchacze zostali zaproszeni do udziału w tych wydarzeniach.

Zajęcia bardzo podobały się słuchaczom UTW i będziemy chcieli się spotkać z panią dyrektor Haliną Biedą jeszcze nie raz.

Opracował: Henryk Duda

W środę 03.04.2019 r. wykład pt.„Jak okiełznać uciekające słowa?. Trening pamięci” wygłosiła pani psycholog Urszula Kłosińska.

Drugi wykład z cyklu „Trening pamięci” rozpoczął się tradycyjnie rozdaniem słuchaczom kartek papieru i długopisów.

Plan spotkania był następujący:

1. Rozgrzewka
2. Informacja o pamięci
3. Ćwiczenia poprawiające zapamiętywanie nazw.
4. Przerwa 10 minut.

Pani psycholog zadała obecnym 5 pytań biograficznych. Okazało się, że przeważająca grupa słuchaczy odpowiedziała poprawnie na wszystkie pytania.

Następne 5 pytań dotyczyło wiedzy. Tutaj z poprawnością odpowiedzi było dużo gorzej.

Jakie są rodzaje pamięci długotrwałej:

1. a) epizodyczna (biograficzna- starsi lepiej pamiętają młodość)
2. b) semantyczna (wiedzy – nie wiem od kogo i kiedy, ale się dowiedziałem)
3. c) proceduralna (umiejętności – jak to się robi).

Anatomia pamięci długotrwałej.

Pracuje cała głowa, a w szczególności:

1. a) hipokamp – pamięć deklaratywna (epizodyczna i semantyczna), wspomnienia
2. b) ciała migdałowate – pamięć emocjonalna
3. c) móżdżek – pamięć proceduralna
4. d) kory mózgu – integrują wszystkie rodzaje pamięci
5. e) wzgórze, jądra podstawowe
6. f) ciało modzelowate – łączy półkule.

Pozytywem jest to, że głowa ma zdolność do regeneracji przez całe życie.

Prawa półkula odpowiada za emocje (intuicja).

Lewa półkula odpowiada za myślenie logiczne i racjonalne (centrum interpretacji mowy i liczb) .

Z wiekiem osłabia się pamięć nazw własnych. Jednocześnie następuje redukcja asymetrii półkulowej ( silniejsza pomaga słabszej).

Jak ćwiczyć aby słowa nie uciekały?

Pani psycholog zaleciła:

– grę w Scrabble (układanie na planszy powiązanych ze sobą słów przy użyciu płytek z literami o różnej wartości)

– grę Boogle – gra słowna polegająca na znalezieniu jak największej liczby słów na podstawie wylosowanego układu liter.

– rozwiązywanie krzyżówek.

Trzeba poznawać nowe słowa i je zapamiętywać.

Można samemu codziennie ćwiczyć układając  w czasie 1min. jak najwięcej słów  np. na literę m.

Takie ćwiczenie wykonali słuchacze. Bardzo dobry wynik to wypisanie powyżej dwunastu wyrazów. Niektórzy słuchacze osiągnęli 18-19 (rewelacja. Wynik poniżej 7 oznacza konieczność do natychmiastowego zabrania się
do ćwiczeń.

Następnie w czasie 1 min. zapisywali słowa związane z gospodarką kuchenną. W tym przypadku zdecydowana większość słuchaczy osiągnęła lepsze wyniki.

Jak nauczyć się kilku słówek naraz?

Najlepiej zapamiętuje się małe porcje informacji. Łatwiej jest zapamiętać nr telefonu przy trzech grupach złożonych
z 3 cyfr aniżeli numer dziewięciocyfrowy.

Robiąc zakupy w sklepie dobrze jest przygotować w domu podział na kategorie (pieczywo, warzywa, owoce, wędliny itp)  i tak zapisać.

Mając zestaw słów do zapamiętania: łódka, książka, kapelusz, jabłko, kosz  –

można sobie wyobrazić panią w samym kapeluszu, czytającą książkę erotyczną i sięgającą ręką do kosza z jabłkami.

Jeżeli mamy wykonać kilka czynności to również możemy je powiązać w wyobraźni np. trzeba nakarmić psa, kupić kapcie, podlać kwiaty. Wtedy możemy wyobrazić sobie psa w kapciach, który niszczy kwiaty na suchej działce. Gorzej, jeżeli po kilku godzinach będziemy próbowali odgadnąć „po jaką cholerę ten pies miał kapcie?”

Stwierdzono, że im bardziej nieprzyzwoite tworzymy obrazy, tym lepiej je zapamiętujemy.

Również godna polecenia jest gra DiXit (4-6 graczy). Do dyspozycji każdego gracza jest 6 kart, żetony (4-6),1 króliczek dla każdego gracza i plansza do przesuwania króliczków.

Jest to gra na skojarzenia.

Słuchacze z przyjemnością wysłuchali drugiego wykładu pani psycholog Urszuli Kłosińskiej, ciesząc się z góry na trzeci wykład, który będzie 15.05.2019 r.

Opracował: Henryk Duda

Świętochłowice, dnia  26.03.2019.

Wszyscy Członkowie
Uniwersytetu Trzeciego Wieku
w Świętochłowicach

          Na podstawie art. 23 ust. 1 i 2  statutu Stowarzyszenia „ Uniwersytet Trzeciego Wieku w Świętochłowicach”   Zarząd zwołuje  w dniu 10 kwietnia 2019r ( środa )

 o godz. 16,30 w sali 105, Szkoły Podstawowej Nr. 1 w Świętochłowicach –  Walne Zgromadzenie Członków
z następującym porządkiem obrad:

1/ Otwarcie Zebrania.

2/ Wybór Przewodniczącego Zebrania i Sekretarza.

3/ Wybór Komisji Skrutacyjnej i stwierdzenie prawomocności obrad.

4/ Przyjęcie porządku obrad.

5/ Przyjęcie  Regulaminu Walnego Zgromadzenia Członków Stowarzyszenia UTW w Świętochłowicach

6/  Sprawozdanie Zarządu z działalności stowarzyszenia za rok  2018.

7/  Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej za rok 2018.

8/  Podjęcie uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania Komisji Rewizyjnej.

9/  Podjęcie uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania Zarządu i udzielenia absolutorium  Zarządowi
zzzz czynności za rok 2018.

10/  Wybory Członka Zarządu Stowarzyszenia.

1. podjęcie uchwały o odwołaniu ze składu Zarządu p. Ewy Rodek – Kłyś
2. podjęcie uchwały o wyborze członka Zarząduj

11/  Zakończenie obrad.

Uprzejmie prosimy o punktualne przybycie.

Drugi termin Walnego Zgromadzenia Członków  w razie braku kworum

w wyznaczonym terminie odbędzie się w tym samym dniu o godz.16,40.

W imieniu Zarządu:

Sekretarz:    Grażyna Mazurek                        Prezes : Krystyna  Rawska

W środę 27.03.2019 r. wykład pt  „Budowniczy okrętów z żoną” Rembrandta, a asceza protestancka” wygłosiła pani dr Barbara Lewicka, pracownik Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Literatura dotycząca Rembrandta jest bogata, a prelegentka przekazała słuchaczom, że swoje wywody oparła na książce „Portret Rembrandta”, której autorem jest Charles L.Mee, Jr.

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606-1669) obok Jana Vermeera i Fransa Halsa to najważniejszy malarz w sztuce holenderskiej XVII wieku. Pozostawił po sobie ok. 300 obrazów (dawniej uważano że nawet 700) i ponad 1000 rysunków i grafik. Urodził się w Lejdzie, gdzie uczył się w szkole łacińskiej, a w 1621 r. wstąpił na uniwersytet. W 1624 r. rodzice wysłali go do Amsterdamu gdzie doskonalił swoje umiejętności malarskie u Pitera Lastmana. Po powrocie do Lejdy otworzył własną pracownię i współpracował z Janem Lievensem.

W okresie lejdejskim swoje obrazy sygnował skrótem RHL. Później podpisywał się samym imieniem, podobnie jak wielcy artyści renesansu: Michał Anioł, Rafael, Tycjan.

Pomimo dużej ilości opracowań na jego temat, życie Rembrandta jest mało znane.

„Nawet dobre, znane biografie pełne są rzeczy prawdopodobnych i faktów, które mogły się tylko zdarzyć” – James Mee.

W 1631 r. Rembrandt osiadł w Amsterdamie, gdzie marszand obrazów zaproponował mu otwarcie u siebie pracowni. Za jego pośrednictwem uzyskał prestiżowe zamówienia od najbogatszych rodzin w Amsterdamie. W 1634 r. poślubił Saskie van Uylengurgh, córkę  burmistrza, która wniosła w posagu 40.000 florenów. Zamieszkali w luksusowym domu nad rzeką Amstel. Artysta namalował wiele portretów żony. Otworzył nową pracownię w wynajętym magazynie przez którą przewinęło się kilkudziesięciu uczniów. Rok 1640 był dla malarza pechowy. Najpierw zmarła jego matka, a następnie jego troje dzieci. W 1641 r. urodził się Tytus, ale rok później w wieku 30 lat umarła Saskia. Synem zajęła się guwernantka Geertje Dircx. W 1646 r. do domu Rembrandta przybyła nowa służąca, Hendrickje Stoffels. Artysta nie mógł jej poślubić, gdyż naraziłby się na stratę wielkiej części spadku po  Saskii. Zostali oskarżeni o konkubinat. W 1654 r. Hendrickje urodziła córkę Cornelię; równocześnie została ekskomunikowana. Rembrandt izolował się od świata, popadał w ruinę,coraz mniej czasu

poświęcał   na realizowanie zamówień. Został bankrutem, jego zbiory zostały zlicytowane.

W 1663 r. umarła Hendrickje, a niedługo po niej, syn Tytus. Rembrandt zmarł w 1669 r. w małym domku w dzielnicy Rozengracht, gdzie mieszkał ze swą córką Cornelią.

Następnie zostało omówionych kilka obrazów niderlandskiego malarza. Na pierwszy ogień zobaczyliśmy „Straż nocną”. Ma on, ponury nastrój, ciemne tło- z którego wyłaniają się jasne postaci. W 1975 r. szaleniec rzucił się z nożem na ten obraz. Porysowane płótno trafiło do renowacji, gdzie usunięto zbrązowiałą warstwę wierzchnią. Obraz z 1642 r. pokrywała warstwa werniksu, który z czasem ściemniał (obraz nie miał nic wspólnego z nocą). Druga nazwa „Wymarsz strzelców” również nie pochodzi od malarza. Obraz(portret grupowy) powstał na zamówienie amsterdamskich arkebuzerów i miał mało poetycki tytuł „Kompania Fransa Banninga Cocqoa i Willema van Ruytenburcha”. Obraz jest dynamiczny, pełen życia i ruchu co jest ewenementem w tych czasach. Wykorzystując szorstkość płótna, uzyskał efekt głębi, podkreślając kontrastami znaczące postaci. Przy przenosinach, nie mieścił się w nowym wnętrzu, więc go przycięto.

Lekcja anatomii doktora Tulpa (1632), powstała po publicznej sekcji zwłok (przestępcy) w Amsterdamie. Można było kupić bilet na to wydarzenie. Doktor Tulp wskazuje na kości ręki, tłumacząc budowę ciała. Brak jest narzędzi chirurgicznych (widać tylko otwartą księgę).

Już w 1517r Marcin Luter przekazał biskupowi Moguncji 95 tez (kupowanie odpustów). Zaczyna się reformacja. Król Henryk VIII Tudor występuje z kościoła katolickiego

Jan Kalwin (1509-1564) odcisnął największe piętno na duszy i charakterze Holendrów. Dlaczego?

1) Demokratyczna struktura organizacyjna kościoła (zniesienie celibatu, spowiedzi indywidualnej)

2) Powodzenie życiowe jest przejawem łaski bożej, a bogacenie się nagrodą za cnotliwe życie

3) Powiększanie majątku inwestowanie kapitału stanowi moralny obowiązek

4) Kalwin uznaje pobieranie procentów, co rozgrzesza kupca, bankiera, lichwiarza.

„Człowiek rodzi się z pewnym przeznaczeniem i w swoim życiu na ziemi nie ma wpływu na swój los” (Jan Kalwin).

Rodzice Rembrandta należeli do dwóch różnych kościołów. Nie był to jakiś ewenement.

Lucas Cranach maluje portret Marcina Lutra , a Tycjan Jana Kalwina.

Max Weber(1864-1920) wraz z Karolem Marksem uznawany jest za ojca socjologii. Starał się zdiagnozować procesy, które doprowadziły do powstania kapitalizmu i społeczeństw nowoczesnych. Twierdził on, że religia (protestantyzm) przyczynił się do rozwoju kapitalizmu.

Wierni żyli skromnie (ograniczanie konsumpcji), nie wywyższali się i gromadzili kapitał. Zobaczyliśmy obraz „Budowniczy okrętów z żoną” (1663), który przedstawia bogatą rodzinę, ale żyjącą skromnie. Tutaj również postaci są w akcji. Jedynie (być może) szerokość kryzy

była większa niż przeciętna, co stanowiło o ich wyższym statusie społecznym.

Z opinią Webera polemizuje Kurt Samuelson. Napisał, że nie znalazł żadnego dowodu na potwierdzenie teorii Webera (między doktryną purytańska a rozwojem kapitalizmu).

Religia nie była jedynym czynnikiem rozwoju gospodarczego.

Z przyjemnością wysłuchaliśmy kolejnego wykładu pani dr Barbary Lewickiej z serii historia sztuki. Sądzę, że w kolejnym semestrze będziemy mogli poznać kolejną postać z artystycznego świata .

Opracował: Henryk Duda